Koja verzija publikacije sme da se deponuje u repozitorijum?
Platforma za otvorenu nauku (2018) propisuje:
- obavezno arhiviranje (deponovanje) u odgovarajući repozitorijum svih publikacija proisteklih iz projekata finansiranih javnim sredstvima preko ministarstva za nauku,
- obavezu da se omogući javni pristup svim publikacijama proisteklim iz projekata finansiranih javnim sredstvima preko ministarstva najkasnije 12/18 meseci nakon objavljivanja.
- Ako se ne može omogućiti otvoreni pristup publikovanoj verziji rada, treba deponovati (i) recenzirani rukopis prihvaćen za objavljivanje.
- Preporuka da se arhiviraju i istraživački podaci i da se omogući javni pristup kada za to ne postoje prepreke.
Praksa u institucijama koje imaju repozitorijume:
- U repozitorijum se deponuju objavljene verzije svih publikacija, najčešće odmah nakon objavljivanja.
- Ne prihvataju se unosi bez punog teksta, tj. unosi bez datoteke i unosi sa datotekom koja sadrži samo deo publikacije (npr. samo prvu stranu članka, ili samo preliminarne strane monografije i slično).
- Ako ne postoje zakonska ograničenja, deponovane publikacije će biti u otvorenom pristupu.
- Ako je autor preneo prava na izdavača, a izdavač ne dopušta otvoreni pristup, pravo pristupa objavljenoj verziji se ograničava na zaposlene u instituciji.
- U tom slučaju, u repozitorijum se deponuje recenzirani rukopis prihvaćen za objavljivanje, u režimu odloženog otvorenog pristupa (embargoed access) i primenjuje se embargo koji zahteva izdavač. Nakon isteka tog perioda, publikacija (puni tekst) automatski postaje javno dostupna.
- Metapodaci su javno vidljivi čak i kada puni tekst nije.
- Provera je obavezna: kada istraživač deponuje publikaciju, ni metapodaci nisu javno vidljivi dok administrator (najčešće bibliotekar) ne proveri unos.
- Administrator proverava u samoj publikaciji, na sajtu izdavača i u drugim servisima da li su prava pristupa prilikom deponovanja definisana kako treba, i, ako nisu, koriguje podatke.
Gde se mogu naći informacije o tome koja verzija rada iz časopisa sme da se deponuje?
Časopisi bi trebalo da imaju politiku samoarhiviranja, koja definiše:
- koja verzija rada može da se deponuje,
- gde može da se deponuje i
- kada može da se deponuje.
Politika samoarhiviranja se može naći:
- na sajtu časopisa
- u servisu Sherpa Romeo (za one časopise koji su je tu registrovali)
Više informacija možete naći u ovoj prezentaciji
i video zapisu sa predavanja Autorska prava i politike samoarhiviranja: Šta smete da deponujete u repozitorijum?
Radovi sa konferencija
Da li je autor preneo prava na izdavača pisanom izjavom, ugovorom ili prihvatanjem uslova prilikom aplikacije?
Ako prava nisu prenesena, još uvek pripadaju autoru, koji ima pravo da deponuje rad u repozitorijum i izabere licencu.
Kada se prilozi objavljuju u zbornicima velikih komercijalnih izdavača, autori obično prenose prava na izdavača.
Kod domaćih konferencija prava se obično ne prenose, pa se radovi mogu deponovati i učiniti dostupnim u otvorenom pristupu.
Monografije i zbornici radova
Prilikom objavljivanja autori najčešće prenose prava na izdavača. Na sajtovima komercijalnih izdavača politike samoarhiviranja u vezi sa monografijama često su nedorečene, nejasne, ili ih nema. Obično se nijedna verzija ne sme učiniti dostupnom u otvorenom pristupu.
Podaci o politikama samoarhiviranja za monografije: https://rb.gy/verhke
Kod monografija domaćih izdavača postupa se slično kao kod priloga sa konferencija.
